Kimi 3-5 liraya satarken,kimi adedine 10 misli para istiyor.Bu nasıl oluyor?Sorularıyla zaman zaman karşılaşıyorum.Bir iki kelam ile izah edince herkes durumu kavrıyor ama,tek tek izah etmek yerine buraya bir şeyler yazayım istedim.
STANDARTLAR HAKKINDA KISA BİLGİLENDİRME:
Her işin bir standardı olmalı ki, iyiyle kötüyü ayırt edebilelim.Elbette ki lepistesler konusunda da uluslararası standartlar mevcut.İ.K.G.H. (Internationales Kuratorium Guppy Hochzucht) standartlarıyla belirlenmiştir.İnternet sitesine http://www.ikgh.org/ adresinden ulaşabilirsiniz.Standartlar hakkında Türkçe açıklama için de aşağıdaki linkten faydalanabilirsiniz. http://www.akvaryumportali.com/threads/lepistes-%C3%BCretiminde-ikgh-internationales-kuratorium-guppy-hochzucht-standartlar%C4%B1.1095/
Kabaca şöyle aklınızda kalabilir ;
1-) Gövde ;uzunluğu (max.8 puan),formu (max 8 puan),rengi (max 12 puan ) olmak üzere toplam 28 puan üzerinden değerlendirilir.
2-) Dorsal Fin (Sırt Yüzgeci); uzunluğu (max.5 puan),formu (max 8 puan),rengi (max 10 puan ) olmak üzere toplam 23 puan üzerinden değerlendirilir.
3-) Caudal Fin (Kuyruk) ; uzunluğu (max.10 puan),formu (max 20 puan),rengi (max 14 puan ) olmak üzere toplam 44 puan üzerinden değerlendirilir.
4-) Vitality (Canlılık,Sağlık) ; 5 puandır
Toplam 100 puan üzerinden değerlendirilir.Hangi ölçütlerin hangi puana tekabül ettiği İ.K.G.H. tarafından yayınlanmıştır.Puanlamanın 100 de 44 ünün kuyruk üzerinden olduğuna dikkatinizi çekmek istiyorum.
ANAÇLARIN MALİYETİ:
Bu standartlar tüm üreticiler tarafından bilinir.Zaten görsel olarak en iyilerine tekabül eden değerlerdir. Özel varyeteleri yurt dışından ithal ederken puantajı ne kadar yüksekse (Yüksek grade veya derece varyete derken kasdettiklerimiz bunlardır. ) o kadar yüksek bedel ödersiniz.Yol,ithalat vs. masraflarını katmadan puantajına göre 25 dolara da ,250 dolara da bir çift lepistes edinebilirsiniz.Gelenleri yaşatamayabilirsiniz.O yüzden çok sayıda pair (çift) yada trio (2 dişi,tek erkek) getirtmek mantıklıdır.Basit matematiksel bir hesapla,getirdiklerinizin 3 de birini yaşatabilirseniz,maliyetiniz 3 katına,5 de birini yaşatırsanız maliyetiniz 5 katına çıkacaktır.
Yüksek grade (derece) varyetelerden ancak yine onlara yakın grade varyete elde edebiliyoruz.Bir batından da birkaç tane bu şekilde yavru çıkmasını bekliyoruz.Kalanı standart grade veya düşük grade olacaktır.Ne kadar yüksek grade ise anaçlar,yavrulardan düşük grade çıkma ihtimali o kadar azalacaktır.
İthal diye aldığınız her lepistes yüksek grade değildir,bunu da yazmadan geçemeyeceğim.Çünkü 1 kolide,1000 adet lepistesin 1000 doların altında bir maliyetle getirildiği olur.İşte bunlar düşük grade balıklardır.Bunlardan tecrübeli üreticilerin bile standart grade yavrular almaları mümkün değildir.Yüksek grade yavru zaten hiç beklenmez.
O yüzden üreticiler ve çoğu tecrübeli hobiciler çok yüksek maliyetlerde de olsa yüksek grade balıklardan ,anaçlarını oluşturma gayretindedirler.Yüklü miktarda paranızı tamamen karşı tarafın insafına bırakarak yurt dışındaki üreticiye gönderirsiniz.İstediğiniz kalitede balık gelmezse,yaşamazsa gelenler tüm paranız boşuna gitmiş olur.Daha benzer bir sürü handikap’ını burada tek tek saymayayım.Örneğin giriştiğim bir ithalat organizasyonunda verdiğim sipariş adedinin üç de biri kadar ithal balık elime geçti.Üstelik hemen hiçbiri sipariş listemdeki balıklar değildi.Zaten bende olan varyetelerdi.Takdir edersiniz ki benim için tamamen 1000 dolar kadar bir paranın boşa gitmiş olmasıydı.
MALİYETİ ARTTIRAN DİĞER UNSURLAR:
Tabiki yüksek grade anaçlar edinmek ,yüksek grade ve en azından standart grade yavrular elde etmek için yeterli değil.İyi anaçlarla,onların genetik potansiyelini satın alıyoruz aslında.Ama var olan genetik potansiyeli en iyi şekilde yavrularda da elde etmek içinde bir sürü masraf ve emek harcıyoruz.Bu nasıl oluyor bir kaç kalemle özetlemeye çalışayım.
1-) Canlı/cansız yemin kalitesi ve seçimi:Bugün itibariyle kilosu 200-300 lira olan yemler var.Hepsi dünyada kendi sınıfında bilinen en kaliteli yemler.Artemia’nın kilo fiyatı 1000 liraya dayandı.Hayvanlarının genetik potansiyelini ortaya çıkaracak sağlıklı bir yemleme düzeni çok maliyetli bir durumdur.Balığın barındırdığı renklere göre yedireceğiniz içerikler de değişmektedir.Yem konusunda ucuzuna ve menşei belli olmayan yemlere kaçtıkça,üretilenlerin formu,sağlığı tehlikeye girecektir.Örneğin Artemia’ya o parayı vermeyip,ucuz olan tubifex tubifex denen kurtcuklarla beslerim derseniz;başta kendi sağlığınız (hepatit virüsü bulaştırabilir) olmak üzere tüm balıklarınızın sağlığını (bazı tedavisi olmayan balık parazitlerinin ara konağıdır;yani kendi hastalanmaz o parazitten ama balığa bulaştırır) tehlikeye atarsınız.
2-)Taze dinlenmiş suyun maliyeti:Minimum haftada üçte bir dip çekimi ve taze su ilavesi şarttır.Balıklar taze suyla daha iyi gelişirler,potansiyellerini ortaya çıkarırlar.Örneğin benim sistemim 3,5 ton kadar su barındırmakta.Haftalık 1 tondan fazla taze suya gereksinimim var.Bu suyun dinlendirilebileceği yer,suyun birim bedeli vs. ciddi masraf demektir.Emeğin lafını etmiyorum bile…
3-)Tank sayısı:Tank sayısı çok önemli elbette.İlk başta stoklama yoğunluğunu düşürmek,balıkların sağlığını korur,gelişimlerini hızlandırır.İkinci ve en önemli durum,elde ettiğimiz ilk anaçlardaki türün özelliklerini koruyabilmemiz için,balıkların kardeş çiftleşmelerini önlemek için gereklidir.Bu ayrı bir makale konusudur ama,bu iş için yapılacak bilimsel yöntemlerden biri olan backcrossing (yavruyu ebeveyni ile çiftleştirerek başta iki sülaleye ayırarak başlayan bir yöntem. Kabaca aynı sülale içinde değil de akraba sülaleyle çiftleşmeye izin vermektir.) için çok miktarda ayrı tanka ihtiyaç vardır.Tabi ki bunca tankın yerleşeceği alan,ısıtılması ,filtrasyonu,ışıklandırılması vb. bir sürü maliyet getirecektir.Yine kendimden örnek vereyim benim sitemim 93 bölme tank içermektedir.
ÖZETLE;
Kabaca düşük grade’li balıkla ,yüksek grade’li balık arasında emek ve maliyet açısından müthiş farklılıklar vardır.Anaçların maliyetlerinden başlayan bu fark,yetiştirilme şartları ve akvaryumumuza ,hatta evimizin fertlerine kadar getirebileceği sağlık problemlerine kadar farklılık gösterir.Tavsiyem alacağınız varyeteyi,o varyetenin özellikleri netten öğrenin,yüksek grade’li varyetelerinin fotoğraflarına bakın.Fotoğraflarına baktığınız yüksek grade hayvanların maliyetinin minimum 50 dolar civarında olduğunu unutmayın.Alacağınız balık,ile bu varyete arasında kabaca kıyaslama yapın.Umarım az da olsa konu hakkında bir vizyon edinmenize yardımcı olabilmişimdir.Herkese sağlıklı ve başarılı hobiler dilerim.
Ergün Şahin
27.03.2017